ــــــ ھیال ــــــ ــ

ـــــــــ شے سید ــــــــــــ

 گْوش اَنت کہ سن 2017 اِنت ـ زمانگ مٹّ اِتگ ـ سائنسی یک پٹ ءُ پُولے ءِ رِد ءَ انسان ءِ زھن ءِ  داں 10% capicity  کار کنت ـ ءُ جناورانی 1% ئِے ـ پمشکہ جناور جیڑ اِت ءُ پِگر کُت نکنت ءُ انسان ءَ اول وار ھما وھداں جیڑگ بِناہ کُت ک تیرکمان ءِ دروشم ءَ یک دارے اڑ کُت ءُ سَرے تُـسْک کُت ـ اے ھما انسان ءِ جَنگل ءِ زمانگ اِنت ـ گْوشت کن ئے کہ انسان ءِ ھما اولی زمانگ اِنت کہ انسان جنگلاں نشتگ ءُ زندے یـے گوزینتگ ـ جنگل ءَ اے واستہ کہ اگاں مزنیں جَناورے کہ انسان ءِ سرا اُرش بکنت تہ انسان دْرچکانی سرا سر کپتگ دانکہ جناوراں چہ وتا پھریز اِت بکنت ـ ھمد ءَ گڑ انسان ءَ پگر وتی کار بَست ءُ جیڑ اِت ءُ یک تیر کمان ءِ داب ءَ چیزے اڑ کُت ئِے ءُ بازیں جَناورانی سرا پدا انساناں اُرش کَنگ بِندات کُت ءُ زانت کہ ما " انسان " چہ جناوراں گیش زوراتر تِر ئیں ـ ھمے پگر کنگ ءِ سبب بوت ءُ انسان جنگل ءَ چہ در اتک ءُ کوھاں زند گوازینگ ءَ تیار بوت ــ

جناور نہ جیڑ اِت ءُ ھرچی دپ ئے کیت، گوشیت) گوشگ ءِ مُراد اِد ءَ ھما جناوری زبان اِنت ـ گُرّ اِیت ـ ءُ وغیرہ( بزاں نہ جیڑ اِیت ـ بازیں انسان اوں است کہ نہ جیڑ اَنت ءُ گْوش اَنت ـ ھمہشاں جناور صفت انسان گْوش اَنت ـ ڈارون ازم ءِ رِد ءَ ھمے انسان ساری ءَ پمشکہ ھیوانے بوتگ کہ آئی ءِ اَندر ءَ جیڑگ ءِ صفت مان نہ اِنت ـ نہ جیڑ اِیت ءُ گْوش اِیت ـ اگاں انسان ءِ داب ءَ ھیوان ءَ بہ جیڑ اِت اِیں گڑا ھیوان ءِ وجود طہ انسان ءَ پیسر تـر اِنت ـ

انسان ءِ تہءَ جیڑگ ءِ مادہ مان اِنت ـ اے ھم گْوشگ بیت کہ دُراھیں انسان انّاں ـ دُراھیں انسان نہ جیڑ اَنت ـ چیزے انسان ءِ مجگ ءَ جیڑگ ءِ عناصر مان بیت ـ

ھمے انسانانی جیڑگ ءُ مزن پِگر کَنگ ءِ برورد اِنت کہ مرچی انسان ءَ داں ھمے ھدّ ءَ دیمروئی کتگ کہ یک انسانے شمال ءِ کُنڈ ءَ بہ نند اِیت ءَ دومی جنوب ءِ آخر ءَ ــ بلے یک دومی ءِ ھال ءَ سرجم ءَ سھیگ بیت ـ یک دومیگ ءَ چہ پہ اَرزانی روابت کُت کنت ـ

مرچیگ ءَ چہ 100 سال ساری اے داب نہ بوتگ ـ ءُ یک پیگامے ءِ سر کَنگ ءَ چنچو ماہ ءُ سال گْوازینـتگ ـ مرچی 5 منٹ انگت باز اِنت کہ ھالے سر بہ بیت ـ

فکر کنگ ءِ ھمرائی ءَ مردماں پدا ھمے داب ءَ وتی فکر منّارینتگ ـ ءُ وتی وتی دنیا ءَ وتارا منّارینتگ ـ

ھمے فکر کنوکیں انسانانی رِد ءَ سائنسدان، طبیب، فلسفی، شائر ءُ ادیب، آرٹسٹ ءُ ھمے دابیں مردم اوں جیڑگ ءِ رِد ءَ ھوار اَنت ـ جیڑگ ءِ یک عناصرے " تخلیق " اِنت ـ تخلیق گوں جیڑگ ءَ سک نزّیک اِنت ـ تخلیق ءِ اسل تاثرات گوں مارشت ءَ بندوک اِنت ـ جیڑگ بیت ـ چیا کہ ھمک انسان جیڑ اِت کنت بلے ھمک انسان تخلیق کت نکنت ـ

سائنسدان جیڑگ ءِ ھمرائی ءَ وتی جیڑگ ءَ را عمل ءِ شکل ے داتگ ءَ پیشداشتگ ـ ادیب اکس پیشدار اِیت ـ شائر ھما ھبر ءَ کنت کہ زند ءِ تھا نا ممکن اِنت ـ فلسفی ءِ رِد ءَ افلاتون ءَ ک وتی " جمہوری " نظام پیش کت، تہ مردماں ھمے گْوشت کہ اے نظام ھچ داب ماں انسانی زندگی ءَ نافز بوت نکنت ـ گڑا افلاتون ءِ درور ءَ را " مسالے ریاست " ءِ نام دیگ بوت ـ طبیب ءَ حکیم ءِ جیڑگ ءَ را اوں دروشمے اَست ـ راستیں دروشمے ـ طبیب ءِ جیڑگ ءِ سبب اِنت کہ درمان وجودی دروشم ءَ اتکگ ـــ

ادیبانی بابت ءَ اے ھبر داں اِے ھدّ ءَ گْوشگ بوتگ شائر  ءِ گوشتگیں شئر ءَ گوں زندگی ءَ ھچ کار نیست ـ شائر تھنا دیم ءِ مردم ءَ بس دمانے ءِ وشّی یـے دَنت ـ ناولسٹ ھما کسہ ءَ بیان کنت ک کسہ ءِ جند گوں انسانی زندگی ءَ تعلق دار اِیت بلے اسل زندگی نہ اِنت ـ ماکسزم ءَ اے خیالی ءُ جمالیاتی تصوّر رَد کنان ءَ گْوشتگ کہ بائد اِنت انسان ءِ ھمک جیڑگ، ادیب ءِ ھمک تخلیق گوں انسانی زندگی ءَ وابستہ بہ بیت ـ رَندتر ءِ زمانگ ءَ یک آرٹ ءُ فنّ ءِ یک term یـے کہ " سوریالزم " ءِ نام ءَ زانگ بیت ـ اے فنکاراں وتی دلیل اے دات اَنت اگاں مردم ریالزم ءِ منّوگر بہ بنت، کُشگ بنت ـ اے چیز گوں گْوستانک ءُ تاریخ ءَ گوں ھَوار پیداک اَنت ـ جوانیں مردماں کہ راست گْوشتگ ـ کُشگ بوتگ ـ گڑا ریالزم ءِ تھیوری مٹّان ءَ سُوپر ریالزم " ءِ دروشم ءَ اتک ءُ سر بوت ـ

مرچی وڑ وڑیں افکار ءُ تصورّات دیم ءَ اتکگ اَنت ـ

ھر کس ءَ وترا داں وتی circle ءَ دائرہ ءِ تھا وتارا منّارینتگ ءُ دنیا ءَ منّ اِتگ اَنت ـ

اے مردم وتی زند ءَ گوں سَکّ سنجیدہ بوتگ اَنت ـ ایشاں درد ماں دل ءَ بوتگ ـ ایشاں وتی زند پہ دومی انسان ءِ راھتی ءُ سہولتی ءِ واست ءَ وتی زند ماں انگراں کتگ ـ مرچی منّـَگ بوتگ اَنت ـ

ما " بلوچ " اوں وتارا ھمے رِد ءِ انسان گْوشیں ـ بیا کہ ما چی کتگ؟ 

منا سک افسوز بیت ھما بلوچانی سرا کہ وتارا چہ پٹان ءَ داناتر لیک اَنت ـ پٹانانی سرا مارا ھزاراں joke یاد اَنت ـ پدا جاھلانہ مزاک ءُ مسکرہ ءُ joke  ــــ

گڑا یکّے ءَ اے گْوشت کہ پٹاناں کم از کم وتارا مُلکے اَست ـ ترا بیچارگ مُلک انگہ پہ نام ءَ نیست ـ ما chine والا آں کلاگ زیرئیں ـ چائینا والاھاں زمین اَست، زبان اَست، ترا چی اَست ـ نا زمین ءُ نا زبان ـــ

مئے ابرم اِنت کہ ما وتی سنگت ءَ ماں دیوانانی ءَ  کلاگ بہ زیر ئیں ءُ وتی زات ءَ جِند ءِ نفس ءَ شادمان بہ کنیں ـ کَول پلانی ئیگ ءَ ـ just a joke yaar, ,,,

اے ھبراں ھما مئے وانندہ ءُ دانشوریں مردم کن اَنت ـ گڑا لس مردماں ھچ مـیار نیست ـ کہ چٹّ سادگ اَنت ـ چاگرد ءَ وانندہ ءُ سنجیدگیں مردم شَر کن اَنت ـ دگہ زباناں اُستاداں روحانی پِت گْوش اَنت کہ ھما گْونڈواں سبکّ دَینت ـ اخلاق ءِ سبکّ ءَ دَینت ـ زند ءِ بازیں رپک ءُ راھانی سوج ءَ دَینت ـ 20 سال کمو گیش ھمے انسان ماں بازیں وانگ جاھاں وان اَنت ـ دانکہ وتارا اول ءُ پدا وتی ھما چاگرد ءَ شر ءُ با اخلاق بکن اَنت کہ آئی ءِ وتی جِند ءِ مردم نشتگ اَنت ـ ھما چاگرد ءِ زمہ وار ھمے وانندہ ایں انسان بنت ــ

بلے بیا کہ مئے وانندھانی چی ھال اِنت ـ پدا 2017 ءِ زمانگ ءَ!؟ ـــــــ

مئے کجام شعبہ ءِ مردمانی فکر سالم ءُ سلامت اَنت؟  مئے رویـّہ چہ پئیم اِنت ـ ما وتی مردماں چونیں تعلیم داتگ ــ

ھما زمانگ ءَ کہ ما وانگ ءَ بوتگ ئیں گڑا مئے ماسٹرے ءَ کسہ کتگ کہ من 5 جماعت پرامری ونتگ ـ زر داتگ ءُ نوکری ءَ لگّ اِتگاں ـ مارا وانینگ ءِ بدل ءَ کارے بستگ ـ " پلانی، تو مرچی سرے دار بچن گڑ تئ چُٹّی اِنت ـ داراں منی لوگ ءَ سر بکن ءُ ھما نیمگ ءَ چہ برو وتی لوگ ءَ ــ " گڑ اے گونڈو ءِ دل ءُ دماگ ءَ ھمے ھبر نبشتگ کہ من با سرے دار چِنان ءُ وتارا چہ وانگ ءِ جنجالی آں رکّـیناں ـ دانکہ ھمے بچک پاس بوتگ ـ ھچّ نہ ونتگ ءُ پاس بوتگ ــ اے مئے زمانگ ءِ ماسٹر ءُ استادانی ھال بوتگ ـــ

مرچی مئے چاگرد، معاشرہ، فکر یکدم مٹ اِتگ اَنت ـ دیمروئی یـے نکتگ ـ بلے 10,  15 سال ساری ءِ وڑا نہ اَنت ــ مرچی ھم ما شَر گِند ئیں کہ مئے وانندہ ءُ دانشور گوں وتی کستریناں چوں پیش آھگ ءَ اَنت ـ

انگت کہ انگت مئے فکر آجو نہ اَنت ــ مارا سک باز چیز چہ وتی فکراں در کنگی اِنت ـ ءُ نفی فکر اوں یکدم کشّگی اِنت ــ

ما اول انسان ئیں ـ رَند ءَ بلوچ ئیں ـ اول مارا انسان بوھگ لوٹ اِیت ـ رَند ءَ بلوچ ــ

ما وتی منّ ءَ وتارا انسانیت پسند کنیں ـ ما وتارا انسان دوست کنیں ـ گڑا آیاں مئے راست اَنت یا ھُشکیں بٹاک؟؟؟  بلوچ بوھگ انگہ دُوریں ھبـرے ـ

ما،  نا انسان ءِ قدر کنگ زان ئیں، نا وتی وانندہ ءَ آن ءَ قدر کنیں، ما وتی زبان ءَ گوں ھچ سنجیدہ ءُ مخلص بوھگ نزان ئیں،  ما انگہ گوں وتی زمین ءَ بیرگ ءَ ایماندار نہ ئیں، مئے فکر انگہ شَر کـَنگ نہ بوتگ، ما وت وتی فکراں شر کنگ نزان ئیں ــ

مئے تھا انگت گِرانیں اخلاق نہ یتکگ ــ بازیں افعالے مئے اندر مان نہ اَنت کہ ما وترا " انسان " گْوشت بکن ئیں ـ

جُست اے ودی بیت کہ " گڑا مئے تھا چی اَست؟ "

مئے تھا ھر ھما چیز موجود اَنت کہ نفی ءِ نیمگ ءَ رَو اَنت ــ ما مارشتانی گوما مزاک کنیں ءُ گْوشیں کہ ما یار مزہ زیرگ ءَ ئیں ـ ما پلانی ءَ دیوانانی تھا اے واستہ مزاک کنیں کہ مردم enjoy بکنت ـ دیوان ءِ تھا آ بچک کہ نزورتر اِنت ـ ھاموش تر اِنت ـ سنگین تر اِنت ـ بزاں کہ ٹارگٹ ءَ اِنت ـ آ دگہ مردم گوں ھمیشی ءَ مزاک کن اَنت ءَ مزہ زیر اَنت ـ ءُ وتی وھداں گوزین اَنت ـ ھمے مئے وانندہ ایں مردمانی دیوان اَنت ـ ما اے دابیں دیواناں گڑا چی در بُرت کنیں؟ ــــ

مئے شائر 100 کلدار ءَ بلوچی کتابے زُرت نکن اَنت ونت نکن اَنت ـ ءُ پدا کجام بٹاک ءَ جَن اَنت کہ ما پلاں پلاں زباناں mphil کتگ ـ پلاں زبان ءَ MA کتگ ـ دومی نیمگ ءَ مئے مدرسہ ءِ مردم اَنت کہ عالمی ءُ مُفتی ءِ کورس ءَ کنگ ءَ اَنت ـ اے وَ کس ءَ نہ منّ اَنت ءَ ھمے سرپد بنت کہ دنیا ءِ تہ ءِ بھتریں ءُ افضل تِریں انسان ما ئیں ـ دگہ چی گوشگ بہ بیت ایشانی بابت ءَ؟

ــ خلاصہ ـــ

مئے فکراں انگت ھچ دیمروئی نکتگ ـ رَد فھمی، خلاف کنگ، یک دومی ءَ ایر جَنگ، کلاگ زورگ، وتارا مشہور کنگ ءُ کنائینـگ، روایت پسندی، دومیگ ءَ جَھل جَنگ، زاتی اختلافات، وتارا سردارے سرپد بوھگ ءُ دومیگ ءَ جَھل زاتے لیکگ، گپ گپ ءِ سرا زھر گِرگ ءُ دمان ءَ گورجیگ ماں گورجیگ بوھگ، کینگ ءِ آسر ءَ ھمے مردم ءَ کُـشگ ءُ دگہ ھمے دابیں فکر انگت مئے چاگرد ءَ زندگ اَنت ـــ

مئے تھا اگاں کسے نزور بہ بیت ءُ پہ دومیگ ءِ کُمک ءَ توار پِر بہ جَنت گڑا ھزار شگان ءُ پُگان ءِ دیمپان بـیت ـ ھچ نمار اَنت کہ اے انسانے ءُ آئی ءِ کُمکّ ءِ سک پکار اِنت ـ

مئے فکر ھمے داب ءَ سک چَپّ اِنت ـ

مئے علمی دیوانانی آسر اوں ھمے داب ءَ اَنت ـ اگاں دیوانے ءَ بحث ءُ باوستے بوھگ ءَ اِنت گڑا آسرال اے درکیت کہ پلانی،  تو وتارا تُرّم خانے کن ئے مزنیں، تو وَ یار پلانی ءِ چُکّ ئے ـ تو ھاک زان ئے بیچارگ ـ ما بابا پلاں کالج ءَ ونتگ ـ پلاں پروفیسر ءَ مئے نام گپتگ ـ مارا پلاں پلاں یونیورسٹی ءِ ڈگری گون اِنت ـ

تو ھبر ءِ جِند نزان ئے ـــ اے مئے آسرال اَنت ـ

اگاں ما شئر ءُ فنّی دیوانے بکن ئیں گڑا ھم مئے آسر انچوش اِنت ـ " تو اڑے کُج ئے شائرے ئے ـ منا پلاں مزنیں شائر ءَ منّ اِتگ ـ اڑے تو کجی باگ ءِ بٹّاگ ئے یار  ـ مئے شئراں پلاں پلاں گلوکار گْوش اَنت ـ

تو مئے شائری ءِگُوش ءُ پُونز ءَ بُرّگ ءَ ئے ـ تو نوں زان ئے کہ شائری چی یـے؟ اے مئے علمی دیوانانی آسرال اَنت ـ چنچو مئے فکر چَپ اَنت ـ

مھلوک کجا کجا سر اَنت ـ مئے وانندہ ایں مردیں آدمانی اے ھال اِنت ـ ما کُجا بہ نِند ئیں ءُ زالبولانی درداں بہ مار ئیں؟ ما کجا زالبولانی آزاتی ءِ ھبر ءَ کُت کنیں ـ مئے مردیں آدمانی فکر اِد ءَ اتکگ ءُ اُوشتاتگ ـ گُڈّی ھبر ـــ

راست ھمک زمانگ ءَ تَھل بوتگ ـ ءُ انگت ھم تھل بیت ـ مئے چاگرداں اے دابیں چَپ ءُ منفی پگرانی وئیل شمارا سک باز دز کپیت ـ کہ انگت اسلاھیت ءِ نام ءُ کار ءَ نزانت ـ

انسان بوھگ ءِ پجّی ءَ ما وتی اسل task  بزاں کار بے ھال کُتگ ـ ما کجام اھد ءَ زندگ ئیں ءُ چونیں فکر دار ئیں ـ

مئے اے نبشتانک ءِ تھنائیں مُراد ءُ مَول ایش اِنت کہ ما مرچی کہ زندگیں نوکیں زمانگے ـ مئے زند ءِ ضروریاتانی ھمرائی ءَ بائد اِنت کہ مئے فکر اوں نوک بہ بنت ـ انسان ءِ چوناھا اے ابرم انت کہ نوکیں چیز ءَ دوست دار اِیت ـ بلے ما کوھنیں چیز دوست دار ئیں  ـ ساری ءَ ھرچی کہ بوتگ ـ گْوستگ ءُ تاریخ بزاں گْوستانک جُوڑ بوتگ ــ گْوستانک پہ ما اے سبکّ ئِــے کہ ما مرچی چی بکن ئیں ـ مئے مرچیگیں task ءُ کار چی بہ بیت کہ مارا یکجاہ بکنت، مارا با صلاحیت ئیں انسانے جوڑ بکنت، مئے زند ءِ زانت ءُ تجُربگ پہ آؤکیں زندمان ءَ مزنیں سِیتّ ءُ نپ ے بدنت، ما اول وتارا بہ شُوھاز ئیں ءُ رَند ءَ دگراں ـ ما اول وتی بابت ءَ پگر بکن ئیں ک ما کئے ئیں ـ من کئے آں ـ نوں مردم بئیت ءُ بہ گوشیت کہ پلانی،، تئ بستار ایش اِنت، تئ اوقات ایش اِنت، تئ مُکام ءُ درجہ ایش اِنت ـ تو اے catogiryءِ مُردمے ئے ـ

وتا شوھاز ـــ وتی زمین ءَ شوھاز ــ وتی زبان ءَ شوھاز ـــــ

نوں دگرانی پَد ءَ بہ جَن ــ

ـــ بلوچی زبان زندگ بات ـــــ